ေဒါသမကင္းေသာစာ (၁)၊ (၂) ကို တင္ျပၿပီးကာမွ ကဗ်ာေရးတဲ့ သူေတြအတြက္လည္း အသံုးတည့္ေအာင္ အခု ဒီပို႔စ္ကို ေရးၿပီး ေဝမွ်လိုက္ပါတယ္။ တကယ္တမ္း ဆိုရင္ ဒီလို အျပစ္အနာေတြက စာမွာျဖစ္ျဖစ္၊ ကဗ်ာမွာျဖစ္ျဖစ္ အတူတူေတြခ်ည္းပါ။ ပို႔စ္တစ္ခုအေနနဲ႔ သီးျခား ခြဲၿပီး ေဖာ္ျပရတဲ့ အေၾကာင္းကေတာ့ ဥပမာ ဥပေမယ်ေတြ ေပးတာ မတူလို႔ပါ။ စာမွာေတာ့ စာေၾကာင္း၊ ဝါက်ေတြနဲ႔ ဥပမာ ေပးၿပီး အခု ဒီကဗ်ာမွာ ဆိုရင္လည္း ကဗ်ာေလးေတြကို ဥပမာေပးၿပီး ေရးသြားမွာပါ။ ဒါဆို ကဗ်ာသမားေတြအတြက္ ပိုၿပီး သိသာထင္ရွား ျမင္သာထင္သာ ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ေဒါသေတြရဲ႕ နာမည္နဲ႔ အဓိပၸာယ္ သက္မွတ္ခ်က္ေတြကေတာ့ အတူတူခ်ည္းပါ။ ေဒါသ တစ္ခုခ်င္းစီအတြက္ အဓိပၸာယ္ သက္မွတ္ခ်က္၊ ဥပမာ ကဗ်ာစာပုိဒ္၊ အျပစ္သင့္ပံု အေၾကာင္းအရင္း နဲ႔ အျပစ္ေျဖပံု ဆိုၿပီး ေလးပိုင္းစီ ခြဲျပသြားပါမယ္။ ထံုးစံအတုိင္း ပါဠိစကားလံုးေတြ ပါလာမွာမို႔ အဲဒီစကားလံုးေတြေၾကာင့္ ရွိန္ၿပီး မဖတ္ခ်င္ ျဖစ္သြားမွာလည္း စိုးပါတယ္။ ပါဠိစကားလံုးေတြကို ေက်ာ္ၿပီး ဖတ္သြားေစခ်င္တယ္။ ျမန္မာစာရဲ႕ ေရးနည္း၊ ဖြဲ႕နည္း၊ သဒၵါနည္းေတြဟာ ပါဠိက်မ္းစာေတြကေန အမ်ားစု အတုယူး ေရးထားတာ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ပါဠိေဝါဟာရေတြနဲ႔ ကင္းလို႔ကို မရပါဘူး။ ျမန္မာမႈျပဳၿပီး ျမန္မာနာမည္ေတြ ေပးထားတယ္ ဆိုေပမယ့္လည္း မူရင္း ပါဠိနာမည္ေတြလည္း မေပ်ာက္ပ်က္ေစခ်င္တဲ့ သေဘာနဲ႔ ပါဠိေဝါဟာရေတြပါ ထည့္သြင္း တင္ျပေပးလုိက္ပါတယ္။ ဓမၼာစရိယ ဦးထြန္းေရႊ ျပဳစုထားတဲ့ ကဗ်ာစြယ္စံုက်မ္းႀကီး ကို ကိုးကားတင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ကဗ်ာမွာ သင့္ႏိုင္တဲ့ ေဒါသကို ဖြဲ႕စည္းပံုအားျဖင့္ သံုးပိုင္း ခြဲၿပီး ေျပာပါ႔မယ္။
(၁) ပုဒ္တစ္ပုဒ္ (တစ္ပဒ) ခ်င္းစီမွာ မွားတတ္ ၿငိစြန္းတတ္တဲ့ ေဒါသ - ပဒေဒါသ ရွစ္ပါး၊
(၂) ဝါက်တစ္ခုလံုးကို ၿငိစြန္း ထိခိုက္ေစတတ္တဲ့ ေဒါသ - ဝါက်ေဒါသ ကိုးပါး နဲ႔
(၃) ဝါက်ေတြရဲ႕ အနက္အဓိပၸာယ္ကို ၿငိစြန္းလို႔ သင့္တတ္တဲ့ ေဒါသ - ဝါက်တၳေဒါသ ေျခာက္ပါး
စုစုေပါင္း - (၂၃) ပါး ကို ခြဲျခားေဝဖန္ စီစစ္သံုးသပ္ ျပဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္။
ကဗ်ာမွာ သင့္ႏိုင္တဲ့ ေဒါသကို ဖြဲ႕စည္းပံုအားျဖင့္ သံုးပိုင္း ခြဲၿပီး ေျပာပါ႔မယ္။
(၁) ပုဒ္တစ္ပုဒ္ (တစ္ပဒ) ခ်င္းစီမွာ မွားတတ္ ၿငိစြန္းတတ္တဲ့ ေဒါသ - ပဒေဒါသ ရွစ္ပါး၊
(၂) ဝါက်တစ္ခုလံုးကို ၿငိစြန္း ထိခိုက္ေစတတ္တဲ့ ေဒါသ - ဝါက်ေဒါသ ကိုးပါး နဲ႔
(၃) ဝါက်ေတြရဲ႕ အနက္အဓိပၸာယ္ကို ၿငိစြန္းလို႔ သင့္တတ္တဲ့ ေဒါသ - ဝါက်တၳေဒါသ ေျခာက္ပါး
စုစုေပါင္း - (၂၃) ပါး ကို ခြဲျခားေဝဖန္ စီစစ္သံုးသပ္ ျပဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္။
ပဒေဒါသ (၈) ပါး ဆိုတာ
ဝိ႐ုဒၶတၳႏၲရ ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - ကိုယ္သံုးထားတဲ့ စကားလံုးဟာ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ အဓိပၸာယ္တင္ မကဘဲ သူ႔ရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဘက္ အဓိပၸာယ္ပါ ထြက္ေနျခင္း။
ဥပမာ - စိန္ကုိေဝေပး၊ ထိုေသေဌးေၾကာင့္၊ ၾကည္ေအးခ်မ္းသာ၊ ႂကြယ္ဝရာ၏။
အေၾကာင္းအရင္း - စိန္ ဆိုတာ ရတနာစိန္ ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ အဆိပ္စိန္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေျဖနည္း - အျမတ္စိန္ေပး၊ ထိုေသေဌးေၾကာင့္၊ ၾကည္ေအးခ်မ္းသာ၊ ႂကြယ္ဝရာ၏။
အဓ်တၳ ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - ထိုက္သင့္တဲ့ ရွိသင့္တဲ့ ဂုဏ္ထက္ ပိုၿပီး လြန္လြန္ၾကဴးၾကဴး ဖြဲ႕ဆိုထားျခင္း။
ဥပမာ - ဆယ္ရပ္ဒီသာ၊ ထြန္းလင္းျဖာလ်က္၊ ေရာင္ဝါကြန္႔ျမဴး၊ ပိုးစံုးၾကဴးသည္၊ ...
အေၾကာင္းအရင္း - ပိုးစံုးၾကဴးတစ္ေကာင္ ေပးႏိုင္တဲ့ အလင္းထက္ မတန္မရာ ဖြဲ႕ဆိုထားပါတယ္။
ေျဖနည္း - ပိုးစံုးၾကဴးငယ္၊ ေရာင္တသြယ္ျဖင့္၊ ရပ္ဆယ္လံုးပိုင္၊ မလင္းႏိုင္တည့္။
ကိလိ႒ ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - အသိခက္တဲ့ နားလည္ရခက္တဲ့ ပုဒ္ကို အသံုးျပဳထားျခင္း။
ဥပမာ - သံုးေပ်ာက္လို႔ ငါးကြာ၊ ေလးရြာသို႔ေရာက္ျမဲ။
အေၾကာင္းအရင္း - သံုး အရ၊ ေလး အရ၊ ငါး အရ အဓိပၸာယ္ကို သိဖို႔ ခက္ေနပါတယ္။
ေျဖနည္း - သံုးေပ်ာက္လုိ႔ ငါးကြာ၊ ေလးရြာသုိ႔ေရာက္ျမဲ၊ ဤပုစၧာ ပေဟဠိကို၊ ေျဖညႇိဖုိ႔ပဲ။
အသိခက္ေအာင္ ပေဟဠိဆန္ဆန္ ေရးၿပီး ေျဖဖို႔ ေတာင္းဆုိထားတာေၾကာင့္ ေဒါသ လြတ္ပါတယ္။
ဝိေရာဓိ ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - ထံုးတမ္းစဥ္လာ၊ က်င့္သံုးျမဲျဖစ္တဲ့ ဓမၼတာ နဲ႔ ေလာကသဘာဝ ဓမၼတာေတြကို ဖီလာဆန္႔က်င့္ၿပီး ေရးသားထားျခင္း။
ဥပမာ - ေတာင္ထိပ္ၾကာေပါက္၊ အေနာက္ေနထြက္၊ ကြဲအက္ျမင့္မိုရ္၊ မီးကိုမပူ၊ ခ်မ္းစြာ့ဟူ၏။
အေၾကာင္းအရင္း - ဖတ္ၾကည့္ရင္ နားလည္မွာပါ။ ေလာကဓမၼတာ ျဖစ္႐ိုးျဖစ္စဥ္ေတြနဲ႔ မကိုက္ညီတာကို တမင္ ေရးဖြဲ႕ထားပါတယ္။
ေျဖနည္း - သံုးလူ႔ျမတ္ရိပ္၊ ဘုန္းဂုဏ္ဟိတ္ေၾကာင့္၊ ေတာင္ထိပ္ၾကာေပါက္၊ အေနာက္ေနထြက္၊ ကြဲအက္ျမင့္မိုရ္၊ မီးကိုေသာ္ပင္၊ ခ်မ္းစြာ့ထင္၏။
ဘုရားဘုန္းေတာ္၊ ဂုဏ္ေတာ္ေၾကာင့္ အဲဒီလုိ ထင္မိပါတယ္လို႔ ေရးဖြဲ႕ထားတာပါ။
ေနယ် ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - အနက္အဓိပၸာယ္ မထင္မရွား ျဖစ္ေနေလာက္ေအာင္ ပုဒ္တစ္ပုဒ္ လုိေနျခင္း
ဥပမာ - ျဖဴေဖြးအေရာင္၊ ညဥ့္သန္းေခါင္၌၊ ေျပာင္ေျပာင္ဝင္းဝါ၊ ေတာက္ပစြာ၏။
အေၾကာင္းအရင္း - ညသန္းေခါင္ အခ်ိန္မွာ ေဖြးေဖြးျဖဴတယ္လို႔ ေရးဖြဲ႕ထားၿပီး အေၾကာင္းအရင္းမပါဘူး။
ေျဖနည္း - ဝိဇၹဴႏြယ္ေသး၊ လ်ပ္စစ္ေရးေၾကာင့္၊ ျဖဴေဖြးအေရာင္၊ ညဥ့္သန္းေခါင္၌၊ ေျပာင္ေျပာင္ဝင္းဝါ၊ ေတာက္ပစြာ၏။
ဝိေသသနေပကၡ ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - အထူးျပဳေသာ ဝိေသသနပုဒ္ လိုအပ္ေနျခင္း
ဥပမာ - သူသည္မ်က္စိ၊ ေစ့ေစ့ၾကည့္၏။
အေၾကာင္းအရင္း - မ်က္စိနဲ႔ ေစ့ေစ့ၾကည့္တယ္ ဆိုေပမယ့္ မုန္းလို႔ ၾကည့္တာလား၊ ခ်စ္လို႔ ခ်စ္တာလား ဆုိတဲ့ ဝိေသသန လိုေနပါတယ္။
ေျဖနည္း - ၾကည္လင္မ်က္စိ၊ ေစ့ေစ့ၾကည့္၏။
(ခ်စ္ခင္စြာ) စိတ္သေဘာထား ၾကည္လင္စြာနဲ႔ ၾကည့္တယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာပါ။
ဟိနတၳက ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - ဂုဏ္ႀကီးျမင့္တဲ့ အရာဝတၳဳတစ္ခုခုကို ေသးသိမ္တဲ့ ပုဒ္နဲ႔ ထပ္တူျပဳထားျခင္း။
ဥပမာ - ပိုးစံုးေရာင္ကို၊ ကုန္ေအာင္ပယ္ခြင္း၊ ထိုေနမင္းသည္၊ ...
အေၾကာင္းအရင္း - ညအေမွာင္တစ္ခုလံုး၊ ၾကယ္ေရာင္၊ လေရာင္ေတြကိုပါ ဖယ္ခြင္းႏိုင္တဲ့ ေနမင္းႀကီးကုိ ပိုးစုံးၾကဴးရဲ႕ အေရာင္ကို ဖယ္ခြင္းႏိုင္တယ္လို႔ မူလဂုဏ္ကုိ ညိဳးငယ္ေအာင္ ထပ္တူျပဳထားတယ္။
ေျဖနည္း - လေရာင္ေဖြးေဖြး၊ ပယ္ႏိုင္ေသး၏၊ ပိုးေျမးေရာင္ဟူ၊ ေလးမမူသည့္၊ တစ္ဆူေနမင္း၊ ...
ေနတၳက ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - အနက္အဓိပၸာယ္ သီးျခင္း မရွိဘဲ ကာရန္ျဖစ္႐ံု၊ ျပည့္႐ံု ထည့္ထားျခင္း
ဥပမာ - ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္၊ ေဘးလက္ထက္က၊ ...
အေၾကာင္းအရင္း - "ေဘာင္" ဆိုတဲ့ အကၡရာဟာ သီးျခား အဓိပၸာယ္ မရွိဘဲ ပုဒ္ကာရန္ ျပည့္႐ံု ထည့္ထားတယ္။
ေျဖနည္း - ဘိုးမွစဥ္ဆက္၊ ေဘးလက္ထက္က၊ ...
အထက္က ျပထားတဲ့ ပုဒ္မွာ "ေဘာင္" ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ပဒ ပူရဏ လို႔ေခၚပါတယ္။ ဝါစာသိလိ႒ လို႔လည္း ေခၚပါတယ္။
ဝိ႐ုဒၶတၳႏၲရ ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - ကိုယ္သံုးထားတဲ့ စကားလံုးဟာ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ အဓိပၸာယ္တင္ မကဘဲ သူ႔ရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဘက္ အဓိပၸာယ္ပါ ထြက္ေနျခင္း။
ဥပမာ - စိန္ကုိေဝေပး၊ ထိုေသေဌးေၾကာင့္၊ ၾကည္ေအးခ်မ္းသာ၊ ႂကြယ္ဝရာ၏။
အေၾကာင္းအရင္း - စိန္ ဆိုတာ ရတနာစိန္ ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ အဆိပ္စိန္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေျဖနည္း - အျမတ္စိန္ေပး၊ ထိုေသေဌးေၾကာင့္၊ ၾကည္ေအးခ်မ္းသာ၊ ႂကြယ္ဝရာ၏။
အဓ်တၳ ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - ထိုက္သင့္တဲ့ ရွိသင့္တဲ့ ဂုဏ္ထက္ ပိုၿပီး လြန္လြန္ၾကဴးၾကဴး ဖြဲ႕ဆိုထားျခင္း။
ဥပမာ - ဆယ္ရပ္ဒီသာ၊ ထြန္းလင္းျဖာလ်က္၊ ေရာင္ဝါကြန္႔ျမဴး၊ ပိုးစံုးၾကဴးသည္၊ ...
အေၾကာင္းအရင္း - ပိုးစံုးၾကဴးတစ္ေကာင္ ေပးႏိုင္တဲ့ အလင္းထက္ မတန္မရာ ဖြဲ႕ဆိုထားပါတယ္။
ေျဖနည္း - ပိုးစံုးၾကဴးငယ္၊ ေရာင္တသြယ္ျဖင့္၊ ရပ္ဆယ္လံုးပိုင္၊ မလင္းႏိုင္တည့္။
ကိလိ႒ ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - အသိခက္တဲ့ နားလည္ရခက္တဲ့ ပုဒ္ကို အသံုးျပဳထားျခင္း။
ဥပမာ - သံုးေပ်ာက္လို႔ ငါးကြာ၊ ေလးရြာသို႔ေရာက္ျမဲ။
အေၾကာင္းအရင္း - သံုး အရ၊ ေလး အရ၊ ငါး အရ အဓိပၸာယ္ကို သိဖို႔ ခက္ေနပါတယ္။
ေျဖနည္း - သံုးေပ်ာက္လုိ႔ ငါးကြာ၊ ေလးရြာသုိ႔ေရာက္ျမဲ၊ ဤပုစၧာ ပေဟဠိကို၊ ေျဖညႇိဖုိ႔ပဲ။
အသိခက္ေအာင္ ပေဟဠိဆန္ဆန္ ေရးၿပီး ေျဖဖို႔ ေတာင္းဆုိထားတာေၾကာင့္ ေဒါသ လြတ္ပါတယ္။
ဝိေရာဓိ ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - ထံုးတမ္းစဥ္လာ၊ က်င့္သံုးျမဲျဖစ္တဲ့ ဓမၼတာ နဲ႔ ေလာကသဘာဝ ဓမၼတာေတြကို ဖီလာဆန္႔က်င့္ၿပီး ေရးသားထားျခင္း။
ဥပမာ - ေတာင္ထိပ္ၾကာေပါက္၊ အေနာက္ေနထြက္၊ ကြဲအက္ျမင့္မိုရ္၊ မီးကိုမပူ၊ ခ်မ္းစြာ့ဟူ၏။
အေၾကာင္းအရင္း - ဖတ္ၾကည့္ရင္ နားလည္မွာပါ။ ေလာကဓမၼတာ ျဖစ္႐ိုးျဖစ္စဥ္ေတြနဲ႔ မကိုက္ညီတာကို တမင္ ေရးဖြဲ႕ထားပါတယ္။
ေျဖနည္း - သံုးလူ႔ျမတ္ရိပ္၊ ဘုန္းဂုဏ္ဟိတ္ေၾကာင့္၊ ေတာင္ထိပ္ၾကာေပါက္၊ အေနာက္ေနထြက္၊ ကြဲအက္ျမင့္မိုရ္၊ မီးကိုေသာ္ပင္၊ ခ်မ္းစြာ့ထင္၏။
ဘုရားဘုန္းေတာ္၊ ဂုဏ္ေတာ္ေၾကာင့္ အဲဒီလုိ ထင္မိပါတယ္လို႔ ေရးဖြဲ႕ထားတာပါ။
ေနယ် ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - အနက္အဓိပၸာယ္ မထင္မရွား ျဖစ္ေနေလာက္ေအာင္ ပုဒ္တစ္ပုဒ္ လုိေနျခင္း
ဥပမာ - ျဖဴေဖြးအေရာင္၊ ညဥ့္သန္းေခါင္၌၊ ေျပာင္ေျပာင္ဝင္းဝါ၊ ေတာက္ပစြာ၏။
အေၾကာင္းအရင္း - ညသန္းေခါင္ အခ်ိန္မွာ ေဖြးေဖြးျဖဴတယ္လို႔ ေရးဖြဲ႕ထားၿပီး အေၾကာင္းအရင္းမပါဘူး။
ေျဖနည္း - ဝိဇၹဴႏြယ္ေသး၊ လ်ပ္စစ္ေရးေၾကာင့္၊ ျဖဴေဖြးအေရာင္၊ ညဥ့္သန္းေခါင္၌၊ ေျပာင္ေျပာင္ဝင္းဝါ၊ ေတာက္ပစြာ၏။
ဝိေသသနေပကၡ ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - အထူးျပဳေသာ ဝိေသသနပုဒ္ လိုအပ္ေနျခင္း
ဥပမာ - သူသည္မ်က္စိ၊ ေစ့ေစ့ၾကည့္၏။
အေၾကာင္းအရင္း - မ်က္စိနဲ႔ ေစ့ေစ့ၾကည့္တယ္ ဆိုေပမယ့္ မုန္းလို႔ ၾကည့္တာလား၊ ခ်စ္လို႔ ခ်စ္တာလား ဆုိတဲ့ ဝိေသသန လိုေနပါတယ္။
ေျဖနည္း - ၾကည္လင္မ်က္စိ၊ ေစ့ေစ့ၾကည့္၏။
(ခ်စ္ခင္စြာ) စိတ္သေဘာထား ၾကည္လင္စြာနဲ႔ ၾကည့္တယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာပါ။
ဟိနတၳက ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - ဂုဏ္ႀကီးျမင့္တဲ့ အရာဝတၳဳတစ္ခုခုကို ေသးသိမ္တဲ့ ပုဒ္နဲ႔ ထပ္တူျပဳထားျခင္း။
ဥပမာ - ပိုးစံုးေရာင္ကို၊ ကုန္ေအာင္ပယ္ခြင္း၊ ထိုေနမင္းသည္၊ ...
အေၾကာင္းအရင္း - ညအေမွာင္တစ္ခုလံုး၊ ၾကယ္ေရာင္၊ လေရာင္ေတြကိုပါ ဖယ္ခြင္းႏိုင္တဲ့ ေနမင္းႀကီးကုိ ပိုးစုံးၾကဴးရဲ႕ အေရာင္ကို ဖယ္ခြင္းႏိုင္တယ္လို႔ မူလဂုဏ္ကုိ ညိဳးငယ္ေအာင္ ထပ္တူျပဳထားတယ္။
ေျဖနည္း - လေရာင္ေဖြးေဖြး၊ ပယ္ႏိုင္ေသး၏၊ ပိုးေျမးေရာင္ဟူ၊ ေလးမမူသည့္၊ တစ္ဆူေနမင္း၊ ...
ေနတၳက ေဒါသ
အဓိပၸာယ္ - အနက္အဓိပၸာယ္ သီးျခင္း မရွိဘဲ ကာရန္ျဖစ္႐ံု၊ ျပည့္႐ံု ထည့္ထားျခင္း
ဥပမာ - ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္၊ ေဘးလက္ထက္က၊ ...
အေၾကာင္းအရင္း - "ေဘာင္" ဆိုတဲ့ အကၡရာဟာ သီးျခား အဓိပၸာယ္ မရွိဘဲ ပုဒ္ကာရန္ ျပည့္႐ံု ထည့္ထားတယ္။
ေျဖနည္း - ဘိုးမွစဥ္ဆက္၊ ေဘးလက္ထက္က၊ ...
အထက္က ျပထားတဲ့ ပုဒ္မွာ "ေဘာင္" ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ပဒ ပူရဏ လို႔ေခၚပါတယ္။ ဝါစာသိလိ႒ လို႔လည္း ေခၚပါတယ္။
0 comments:
Post a Comment