ေရးေတာ့အမွန္ ဖတ္ေတာ့အသံ (ဖတ္ထံုး)

က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာစာမွာ “ေရးေတာ့အမွန္ ဖတ္ေတာ့အသံ” ဆိုတဲ့ ဆို႐ိုးေလး ရွိပါတယ္။ ဘာလို႔ ဒီစကားရပ္ ေပၚလာသလဲလို႔ ျပန္စမ္းစစ္ၾကည့္ရင္ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာစာမွာ ေရးတဲ့ အတုိင္း ဖတ္လို႔ မရတာေၾကာင့္ပါ။ ဥပမာ ရန္ကုန္ ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို က်ေနာ္တို႔ ဘယ္လို ဖတ္မလဲ။ ဆင္ႀကီး ဆိုတာကိုေကာ ဘယ္လို ဖတ္မလဲ။ ကေလးက အစ ဖတ္တတ္ပါတယ္။ ရန္ဂုန္၊ ဆင္ဂ်ီး လို႔ ဖတ္ၾကတယ္။ က်ေနာ္ သိသေလာက္ ငယ္ငယ္ကတည္းက အခုအခ်ိန္ထိ သင္႐ိုးၫႊန္းထဲမွာ ဘာေၾကာင့္ အဲဒီလို ေျပာင္းဖတ္ရသလဲ ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ မသင္ခဲ့ရပါဘဲနဲ႔ ျမန္မာေတြ ဘာလို႔ အဲဒီလို ဖတ္တတ္ေနၾကသလဲ။ ဒီေမးခြန္းကို မစဥ္းစားျဖစ္ခင္က က်ေနာ္ ေတြးမိတဲ့ အေတြးက “ျမန္မာစာမွာ ေရးတာ တစ္မ်ဳိး ဖတ္ေတာ့ တစ္ျခား။ ဘာလို႔ အဲဒီေလာက္ ဖ႐ိုဖရဲ ႏိုင္ေနရသလဲ” ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကို ေတြးေနမိတယ္။ ကိုယ့္ဘာသာစကားကို အထင္မေသးရက္ေတာ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း ရွိေကာင္းရဲ႕ ဆိုၿပီး လုိက္ရွာေတာ့လည္း ေတာ္ေတာ္နဲ႔ ရွာယူခဲ့ရတယ္။

ျမန္မာ့အာ၊ ျမန္မာ့လွ်ာနဲ႔ လိုက္ဖက္ညီညီ အသံေျပာင္း အသံလႊဲ လုပ္တဲ့ နည္းကို လူႀကီးေတြတင္ မကဘဲ ကေလးေတြကအစ ဘာသင္တန္းမွ မတတ္ဘဲ အလုိလုိ တတ္ေျမာက္ေနၾကတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ အဲဒီလို ပါးနပ္စြာနဲ႔ မူလေရးထားတဲ့ အတုိင္း မဟုတ္ဘဲ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ အသံတစ္ခုကို ေျပာင္းၿပီး ဖတ္တတ္ေနၾကသလဲ။ ဘာျဖစ္လို႔ အဲဒီလုိ အလိုအေလ်ာက္ က်င့္သားရၿပီး ျဖစ္ေနၾကသလဲ။ ဒါ ေလ့လာသင့္ ေလ့လာအပ္တဲ့ အေၾကာင္းရပ္ ပညာရပ္တစ္ခုပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာျပည္ဖြားေတြ အလိုအေလ်ာက္ ေျပာင္းတတ္ေနေပမယ့္ ျမန္မာစကားကုိ သင္ယူေနတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားေတြက ဘာလို႔ အဲဒီလို ေျပာင္းဖတ္တာလဲလို႔ ေမးရင္ က်ေနာ္တို႔ ေျဖေလ့ရွိတဲ့ စကားတစ္ခြန္း ရွိတယ္။ “ေရးေတာ့အမွန္ ဖတ္ေတာ့အသံ” တဲ့။ အဲလို ေျပာတာ ၾကားလိုက္ေတာ့ စည္းမရွိ ကမ္းမရွိ ဖတ္ခ်င္သလို ဖတ္ေနသလား ထင္ရတယ္။ တကယ္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမန္မာစာမွာ အသံေျပာင္းလဲပံု စည္းမ်ဥ္းေလး ရွိပါတယ္။ ရန္ကုန္လို႔ ေရးၿပီး ဖတ္တဲ့အခါ ကုန္ကို ဂုန္ လို႔ ေျပာင္းၿပီး ရန္ဂုန္လို႔ ဘာေၾကာင့္ ဖတ္ရသလဲ ဆိုတာ စည္းမ်ဥ္းနဲ႔တကြ ရွင္းျပေပးခ်င္ပါတယ္။

၁။ အကၡရာ ခြဲတမ္း

ျမန္မာအကၡရာေတြမွာ အသံႏုအကၡရာနဲ႔ အသံရင့္အကၡရာ ဆုိၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စား ရွိပါတယ္။ ဘယ္အကၡရာေတြက အသံရင့္လဲ၊ ဘယ္ဟာေတြက အသံႏုလဲ ဆိုတာ ခြဲျခားၿပီး သိမယ္ဆိုရင္ အသံေျပာင္းျခင္း ဥပေဒသကို နားလည္လြယ္ပါလိမ့္မယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ မ်ားေသာအားျဖင့္ အသံႏုကေလ အသံရင့္ကုိ ေျပာင္းသြားတတ္လို႔ပါ။

သံႏု အကၡရာ ကိုးလံုး ရိွပါတယ္။
က၊ ခ၊ စ၊ ဆ၊ တ၊ ထ၊ ပ၊ ဖ၊ သ တို႔ ျဖစ္တယ္။ သဒၵါေ၀ါဟာရနဲ႔ ဆိုရင္ အေဃာသ အကၡရာစုလုိ႔ ေခၚပါတယ္။

အဲဒီ ၉ လံုးက လြဲရင္ က်န္ အကၡရာေတြက သံရင့္ အကၡရာ ေတြပါ။ စုစုေပါင္း ၂၉ လံုး ရွိပါတယ္။

ဂ၊ ဃ၊ င၊ ဇ၊ စ်၊ ည၊

ဒ၊ ဌ၊ န၊ ဗ၊ ဘ၊ မ၊

ယ၊ ရ၊ လ၊ ၀၊ သ၊ ဟ၊ ဠ။ အဲဒီ ဗ်ည္း (၁၈) လံုးနဲ႔

အ၊ အာ၊ ဣ၊ ဤ၊ ဥ၊ ဦ၊

ဧ၊ အဲ၊ ၾသ၊ ေၾသာ္၊ အို၊ စတဲ့ သရ (၁၁) လံုး စုစုေပါင္း (၂၉) လံုးဟာ သံရင့္အကၡရာေတြ ျဖစ္တယ္။

၂။ အနက္တူရာ အကၡရာမ်ား

အထက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အသံႏု အကၡရာနဲ႔ အသံရင့္ အကၡရာ ယွဥ္တြဲၿပီး ရွိလာတဲ့အခါမွာ တုိက္ခိုက္မႈ ျဖစ္လာၿပီး အသံေျပာင္းၾကရတယ္။ ေလာကသဘာ၀အတိုင္း အသံႏုေတြကပဲ လိုက္ေျပာင္းေပးရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသံေျပာင္းတဲ့အခါမွာ အသံႏုေတြ ျဖစ္တဲ့ က၊ ခ၊ စ၊ ဆ၊ တ၊ ထ၊ ပ၊ ဖ၊ သ အကၳရာေတြကပဲ ေျပာင္းတယ္။ ေျပာင္းတဲ့အခါမွာလဲ အရမ္းမဲ့ ေျပာင္းခ်င္သလို ေျပာင္းသြားတာ မဟုတ္ဘဲ အနက္ခ်င္း တူရာ တူရာကိုပဲ ေျပာင္းတယ္။ အျခား အကၡရာကို ေျပာင္းေလ့ မရွိဘူး။ အနက္တူတဲ့ အကၡရာေတြက
သံႏု ကကေန သံရင့္ ဂ အျဖစ္၊
သံႏု ခ ကေန သံရင့္ ဃ အျဖစ္၊
သံႏု စ ကေန သံရင့္ ဇ အျဖစ္၊
သံႏု ဆ ကေန သံရင့္ စ် အျဖစ္၊
သံႏု တ ကေန သံရင့္ ဒ အျဖစ္၊
သံႏု ထ ကေန သံရင့္ ဓ အျဖစ္၊
သံႏု ပ ကေန သံရင့္ ဗ အျဖစ္၊
သံႏု ဖ ကေန သံရင့္ ဘ အျဖစ္ ကို ေျပာင္းသြားရတယ္။

၃။ အသံေျပာင္းလဲျခင္း အေၾကာင္းရင္း

မီးမ်ားရင္ မီးႏုိင္တယ္။ ေရမ်ားရင္ ေရႏုိင္တယ္တဲ့။ အဲဒီလိုပါပဲ။ သံႏုအကၡရာထက္ သံရင့္အကၡရာထက္ အသံရွိန္ပိုျပင္းတယ္။ ပိုအားေကာင္းတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသံ ႏုတဲ့ အားေသးတဲ့ အကၡရာက အသံျပင္းတဲ့ အားေကာင္းတဲ့ အကၡရာနား သြားကပ္တဲ့အခါမွာ အားႀကီးတဲ့ ဒါဏ္ကို မခံႏုိင္ဘဲ အလိုအေလ်ာက္ သဘာ၀ခ်င္းတူတဲ့ အားေကာင္းတဲ့ အကၡရာအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားရတယ္။ ဒါမွ ရြတ္ဖတ္တဲ့ အခါမွာ လွ်ာခလုတ္ မတိုက္ဘဲ ေလွ်ာခနဲ ထြက္လာႏုိင္မွာပါ။ ဒါမွလည္း ျမန္မာ့လွ်ာ၊ ျမန္မာ့အာနဲ႔ ကိုက္ညီသြားတယ္။

၄။ အသံေျပာင္းလဲျခင္း စည္းမ်ဥ္း

သံရင့္ဗ်ည္း (သို႔) ဗ်ည္း+ သံရင့္သရ (သို႔) ဗ်ည္း + သံရင့္အသတ္ ေတြရဲ႕ ေနာက္က အသံႏုဗ်ည္းေတြ သက္ဆိုင္ရာ အသံေတြ လုိက္ေျပာင္းသြားရတယ္။

သံရင့္ဗ်ည္း - ဂ၊ ဃ၊ င၊ ဇ၊ စ်၊ ည၊ ဒ၊ ဌ၊ န၊ ဗ၊ ဘ၊ မ၊ ယ၊ ရ၊ လ၊ ၀၊ သ၊ ဟ၊ ဠ ။

သံရင့္သရ - အ၊ အာ၊ ဣ (အိ)၊ ဤ (အီ)၊ ဥ (အု)၊ ဦ (အူ)၊ ဧ (ေအ)၊ အဲ၊ ၾသ (ေအာ)၊ ေၾသာ္ (ေအာ္)၊ အို ။

သံရင့္အသတ္ - ~င္၊ ~ဥ္၊ ~ည္၊ ~န္၊ ~မ္၊ ~ယ္၊ ~ိန္၊ ~ိမ္၊ ~ုန္၊ ~ုမ္၊ ေ~ာင္၊ ~ိုင္၊ ~ံု ။

ဥပမာနဲ႔ ရွင္းပါ႔မယ္။
သံုးခု ကို က်ေနာ္တို႔ ဖတ္တဲ့ အခါမွာ သံုးဃု လို႔ ဖတ္ပါတယ္။ ျပန္ၿပီး စမ္းစစ္ၾကည့္ရေအာင္။ သံုး ဆိုတာ ( သ + ~ံု + ~း ) ေပါင္းထားတာပါ။ အဲဒီမွာ သံရင့္အသတ္ ပါေနတာေၾကာင့္ “ခု” မွာ ပါတဲ့ ခေကြး ဟာ သူရဲ႕ တြဲဖက္ ျဖစ္တဲ့ သံရင့္ “ဃ” အကၡရာကို ေျပာင္းသြားၿပီး ဃု လို႔ ဖတ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သံုးဃု လို႔ ဖတ္ရတယ္။
ထင္သာေအာင္ ေနာက္ဥပမာတစ္ခု ျပပါဦးမယ္။
လူႀကီး ကို က်ေနာ္တို႔ ဖတ္တဲ့ အခါမွွာ လူၿဂီး လို႔ ဖတ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ဓါတ္ခြဲၾကည့္ရေအာင္။ လူ ဆိုတာ (လ + ~ူ) ေပါင္းထားတာပါ။ သံရင့္သရ ပါေနတာေၾကာင့္ ကႀကီးကေန ဂငယ္ ေျပာင္းသြားၿပီး လူၿဂီး လို႔ ဖတ္ရပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး
ရန္ကုန္ => ရန္ဂုန္
မႏၱေလး => မန္းဒေလး
ဘယ္ကုိသြားမလဲ => ဘယ္ဂိုသြားမလဲ
ႀကိဳးစားစမ္းပါ => ႀကိဳးဇားဇမ္းဗာ
ေစ်းေတာင္းေခါင္းရြက္ => ေစ်းေဒါင္း ေဃာင္းရြက္
သူပဲ ငါပဲ => သူဗဲ ငါဗဲ
အကႌ် => အင္းဂ်ီ
တံဆိပ္ေခါင္း => တံဇိပ္ေဃာင္း

၅။ အသံမေျပာင္းလဲျခင္း စည္းမ်ဥ္း

သံႏုဗ်ည္း (သို႔) ဗ်ည္း + သံႏုအသတ္ ေတြရဲ႕ ေနာက္က အသံႏုဗ်ည္းေတြ လိုက္ရင္ အသံႏုအတိုင္းပဲ မေျပာင္းဘဲ ဖတ္ရပါတယ္။
သံႏုဗ်ည္း - က၊ ခ၊ စ၊ ဆ၊ တ၊ ထ၊ ပ၊ ဖ၊ သ ။
သံႏုအသတ္ - ~က္၊ ~စ္၊ ~တ္၊ ~ပ္၊ ~ိတ္၊ ~ိပ္၊ ~ုတ္၊ ~ုပ္၊ ေ~ာက္၊ ~ိုက္ ။

သံရင့္ဗ်ည္း နဲ႔ သံႏုအသတ္နဲ႔ တြဲလိုက္တဲ့အခါမွာ သံရင့္ဗ်ည္း ျဖစ္ေပမယ့္ အသံႏုနဲ႔ အသတ္ခံရတဲ့အတြက္ အသံႏုသြားရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတုိ႔ေနာက္က လုိက္တဲ့ အသံႏု အကၡရာေတြနဲ႔ လိုင္းတူသြားတာေၾကာင့္ ေျပာင္းစရာ မလိုေတာ့ပါဘူး။ ဥပမာေလးေတြ ၾကည့္ၾကည့္ပါ။
ဘက္ေတာ္သား => ဘက္ေတာ္သား
က်ဳိက္ထီး႐ိုး => က်ဳိက္ထီး႐ိုး
တုိးတက္ေရး => တုိးတက္ေရး
ခ်စ္စိတ္ => ခ်စ္စိတ္
လက္ဖက္ရည္ => လက္ဖက္ရည္
ထိပ္ဆံုးသို႔ => ထိပ္ဆံုးသို႔

အသံေျပာင္းျခင္း ဆုိင္ရာမွာ က်ေနာ္ နားမလည္ေသးတာ၊ မသိေသးတာ၊ အေထာက္အထား ရွာမေတြ႕ေသးတာ တခ်ဳိ႕ ရွိပါေသးတယ္။
ဥပမာ ဗာဒံ လို႔ ေရးထားၿပီး ဘာလို႔ ဗံဒါ လို႔ ဖတ္ၾကသလဲ။ ဘယ္လို ဥပေဒသကို သံုးသြားသလဲ ဆိုတာ က်ေနာ္ မသိပါဘူး။
ေနာက္တစ္ခုက ဘားအံ လို႔ အေရးထားတဲ့ အသံရင့္ အကၡရာကို ဖတ္တဲ့အခါမွာ အသံႏု ျဖစ္တဲ့ ဖားအံ လို႔ အသံထြက္ပါတယ္။ အဲဒါေတြအျပင္ တျခား အမ်ားရီး ရွိေနႏုိင္ပါေသးတယ္။ အဲဒါေတြက ဘယ္သုိ႔ေသာ ဥပေဒသေတြကို လိုက္နာၿပီး ရြတ္ဖတ္ရသလဲ။ ဒါမွမဟုတ္ ခၽြင္းခ်က္ေတြလား ဆိုတာ က်ေနာ္ျဖင့္ ရွာေဖြဆဲပါ။ သိႏွင့္ၿပီးသူ ရွိရင္လည္း ေ၀မွ်ခဲ့ပါဦးလို႔ ေတာင္းဆိုရင္း .....